Gazimağusa’da yakın zaman önce özel bir yaşlı bakım evinde meydana gele şiddet ve darp olayı toplumda büyük bir infial yaratırken, ülkemizde hizmet veren bakımevlerinin yapısı da bir kez daha tartışma konusu oldu.
Konu ile ilgili Kıbrısın Sesi’ne açıklamalarda bulunan Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Uzmanı Filiz Uzun, özellikle bakımevlerinin yoğun bir şekilde denetlenmesi gerektiğini vurguladı ve veriler paylaştı.
Ülkemizde yaşlı ihmal ve istismarını tek kişiye mal etmek etik midir?
“Ülkemizde karşılaştığımız her sorunda suçu tek bir kişiye yüklemek olağan bir durumdur son yıllarda. Onca insanın arasında tek bir kişiyi yakalayıp sorumlu tutmak, suçlamak, linç etmek ve ceza almasını sağlamak en kolayıdır. Hiç sorumluluk almayan yetkililerin kendi kendilerini aklama halleri. Sosyal devlet olma durumundan her geçen gün uzaklaşan bir ülkeye dönüşüyoruz. Esas sorumluların tertemiz olaydan sıyrılmaları gün geçtikçe normalleşiyor ülkemizde.
“YAŞLI KONUSUNU DAHA ÇOK TARTIŞMAMIZ GEREKIYOR”
Elbette uzmanlık alanım olmayan alanlarda yorum yapma hakkını kendimde bulmam ancak yaşlı ihmal ve istismarı hakkında söylenecek birkaç sözüm vardır. Yaşlı ile çalışmalarım üniversite yıllarımda başladı. Yüksek lisansımı yaşlı alanında yapmıştım. Meslek yaşamımın ilk yıllarında hemşirelik mesleğimi icra ederken de yaşlı ile çalıştım. Öğretmen kadrosuna geçtikten sonra öğrencilerimle yaşlı merkezlerinde çalıştım. Bu merkezlerde hemşireler yetiştirdim. Evde bakım eğitimleri verdim, Avrupa Birliği projelerinde çalışarak Karpaz, Yeni Boğaziçi ve Dikmen bölgelerinde evde bakım elemanları yetiştirdim. Belediyelerin sağlık birimlerinin eğitimlerini üstlenerek evde bakım elemanlarının yetiştirilmesinde emeğim var. Ayrıca Viyana’da katıldığım uluslararası sempozyumda “Yaşlı Bakımı ve İstismarı” konusunda aldığım eğitimde edindiğim bilgileri ülkemde bir panel düzenleyerek yaşlı merkezlerinde çalışanı arkadaşlarıma paylaştım. Bunun yanında hem annemin hem de babamın yaşlı hastalıkları ve sorunları nedeniyle uzunca yıllar evde bakım ihtiyacı yaşayan bir evlat olarak da büyük sıkıntılar ve çaresizlikler yaşadım. Bu nedenle bu konuda konuşmayı kendimde hak görür, yaşlı konusunda daha çok tartışmamız gerektiğini ve bu konuyu defa defa gündeme getirmemiz adına bir kez daha yazma ihtiyacı hissediyorum.
“SORUN KATLANARAK BÜYÜYOR, IÇINDEN ÇIKILAMAZ HALE DÖNÜŞÜYOR”
Ülkemizde yaşanan bir sorunu gündeme getirmek, bu konuda konuşmak, tartışmak için ne acıdır ki birinin başına çok kötü bir durum gelmesi gerekiyor. Ve daha da acısı meydana gelen bu kötü durumu da birkaç gazetede konu edip, bir suçlu belirleyip suçluyu da yerden yere vurduktan sonra belki hapse yollayıp konuyu kapatıyoruz. Genellikle de ceza verecek birini bulamıyoruz maalesef. Sonrasında konuyu bir sonraki kötü olaya kadar kapatıyoruz. Ve o sorun katlanarak büyüyor, içinden çıkılamaz hale dönüşüyor.
Ülkemizde yaşlı bakımı sorunu da tamamen böyle gündeme gelir. Herhangi bir yaşlı merkezinde vuku bulan bir olay bir basın yayın organı tarafından ortaya çıkıyor genellikle, binlerce insan da haberin altına bakım elemanını ya da bakım merkezini kötüleyen yorumlar yapıyor. Yaşlı ile çalışan dernekler veya sivil toplum örgütleri durumu kınayan bir yazı yayınlar, ilgili Bakanlıklar ise “halledeceyik” mealinde bir açıklama yapar ve sonra konu kapanır. Bu kısır döngü yıllarca hemen hemen her sorunda böyledir.”
“YAŞLILARIN DEVLETIN KURUMLARINDA IHMAL VE ISTISMARA UĞRADIKLARI GERÇEĞINI DEĞIŞTIREMEYIZ”
Tek suçlu yaşlı bakımı verenler mi?
“Geçtiğimiz günlerde yine bir basın organının paylaştığı haber ile yaşlı bakım konusu gündeme geldi. Elbette haberlerin altına binlerce bil-ir/mez kişi yorum yaptı her zamanki gibi. Sanki, bu tür haberler çıkmasa bu merkezlerin günlük gülistanlık olduğu, yaşlıların misler gibi bakım gördüğü, oralarda her şeyin yolunda olduğunu sanırsınız. Oysa hiçbirimiz bunun doğru olmadığını biliyoruz. Ve hepimiz bildiğimiz halde bu sorunu kulak ardı ediyoruz. Ta ki bizim de başımıza gelene kadar. Yazılan yorumlara baktığımda genellikle bakım verene ve en çok da anne/babalarına bakmayıp bakımevlerine veren evlatlara kızılır (evlatları olup olmadığını ya da durumlarını bilmeden). Hiç kimsenin hiçbir eğitimi olmadan bu merkezleri açanlara, bu merkezlerin açılmasına izin verenlere ya da bu merkezlerin bağlı olduğu ve denetleme sorumlulukları olan devlet kurumlarına kızdığına şahit olmadım.
Yaşlı bakım sorunu ülkemizde yıllardır var olan ve sürdürülebilir bir çözüm için de büyük bir çabanın gösterilmediğini bu alanda çalışan, konuşan ve yazan biri olarak söyleyebilirim.
Genellikle çözümler günü birlik, hiçbir alt yapı oluşturulmadan, temelleri sağlam atılmadan yapılan geçici çözümlerdir. Bu durum zaten gün gibi ortadadır. Hepimiz bir gün yaşlanacağız ama daha öncesi ebeveynlerimiz yaşlanacak ve bu sorunla karşı karşıya geleceğiz. Bireysel çözümleri bir kenara bırakıp kalıcı bir çözüm talep etmeliyiz.
Hep birlikte yaşlı bakım merkezinde çalışan bakım vereni suçlayabilir ve konuyu yine kapatabiliriz dilerseniz. Hapse de atabiliriz yaşlıyı istismar edeni. Yine de birçok merkezde veya evlerinde ihmal edilen yaşlıların sorunları kalıcı çözümler bulmadan bitmeyecektir. Henüz haberlere çıkmasalar da birçok yaşlı; kendi evinde, çocuklarının evinde, Bakım merkezi adı altında açılan ama bakımla alakası olmayan merkezlerde, devletin kurumlarında ihmal ve istismara uğradıkları gerçeğini değiştiremeyiz.
“BAKIM BIR YAŞLININ YATACAĞI BIR YATAĞIN VE YEMEĞININ OLMASI MIDIR SIZCE?”
Yaşlı bakımı aynı bebek bakımı gibi özellikli bir alandır. Ve profesyonel eğitim alanların dahi Geriatri alanında özel bir eğitimden geçmesi gerekmektedir. Bakım verecek olanların bir hemşire öncülüğü ve denetiminde yapılması gerekir. Hemşirelerin çoğu bile yaşlı ile çalışırken zorlanırken eğitimsiz ya da birkaç günlük eğitimle yaşlılara kaliteli bir bakım vermesini beklemek gerçekçi değildir. Çok iyi okullardan eğitim alan ve 25 yıllık meslek hayatını dolduran uzman bir Eğitmen Hemşire olarak benim bile zorlanacağım bir alandır yaşlı. Özellikle Demans (Alzheimer) sorunları olan yaşlılarla çalışmak oldukça meşakkatlidir.
Bakım Vermek derken neyi kast ettiğimize de bakmak gerekir. Bakım bir yaşlının yatacağı bir yatağın ve yemeğinin olması mıdır sizce? Bir yaşlının sadece yatak ve yemeğe mi ihtiyacı var sadece?
İlk olarak yaşlı hakkında biraz bilgi paylaşmak istiyorum sizinle;
Yaşlılık ve Yaşlanma kavramlarına bakmak gerekir öncelikle; “Yaşlanma”, “yaşlılık” ve “ihtiyarlık” kavramları gerontoloji ve geriatri alanlarında oldukça sık kullanılan ve genellikle birbiriyle karıştırılan kavramlardır.
Yaşlanma; kronolojik yaşın ilerlemesiyle oluşan ve ölüm olasılığını arttıran değişikliklerin bütünüdür. Literatürde yaşlanma kavramı biyolojik, psikolojik, sosyal, kültürel ve davranışsal değişkenler açısından da tanımlanmıştır . (Medawar 1952,Gorman 1999, Kalache 1999,Crews 2003)
Yaşlılık; Yaşlı olma hali olarak tanımlanmaktadır . Yaşlılık canlılıktaki, zindelikteki düşüş anlamına gelmektedir . Yaşlılık, birçok çalışmada fonksiyonların yetersizleştiği, doğurganlığın azaldığı, mortalitenin arttığı bir dönem olarak tanımlanmıştır. (Kirkwood ve Cremer 1982, Comfort 1979, Finch 1990, Rose 1991, Crews 2003,Bronikowski ve Flatt 2010)
Yaşlanma homojen bir süreç değildir ve yaşlanmanın farklı dönemleri vardır. Her insanın yaşlanma süreci farklıdır.
Dünyada yaşlı nüfusun artış hızı (%2,1), genel nüfus artış hızından (%1,2) daha fazladır. Dünya nüfusu son 100 yıl içinde (1950-2050) 4 kat artarken, yaşlı nüfusun 10 kat artacak olması dikkatle altının çizilmesi gereken önemli bir noktadır. (Allen ve ark 2002, UN 2002, Kinsella ve ark 2009) Dünyada 60 yaş üstü grup, 2006 yılında 688 milyon olarak tahmin edilmiş olup, 2020 yılına kadar yaşlı nüfusun 1 milyardan fazla olacağı ve bunun 700 milyondan fazlasının da gelişmekte olan ülkelerde bulunacağı tahmin edilmektedir.
Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2017 yılında 6 milyon 895 bin 385 kişi iken son beş yılda %22,6 artarak 2022 yılında 8 milyon 451 bin 669 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2017 yılında %8,5 iken, 2022 yılında %9,9'a yükseldi. Yaşlı nüfusun 2022 yılında %44,4'ünü erkek nüfus, %55,6'sını kadın nüfus oluşturdu.
Dünyada 2050 yılında ise, yaşlı nüfusun 2 milyar olacağı ve bunun da %80’inin gelişmekte olan ülkelerde olacağı belirtilmektedir. (WHO 2012) Birçok batılı ülke yaşlılığın genel başlangıç noktası olarak emeklilik yaşı olan 65 yaşı belirlemiştir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de yaşlılık dönemini 65 yaş ve üzeri olarak kabul ederken, Birleşmiş Milletler yaşlılık ile ilgili çalışmalarında genellikle 60 ve üzeri yaş grubunu temel almaktadır. (WHO 1998, UN 2002, WHO 2007a, UN 2015)
Ülkemizde de durum farklı değildir. Yaşlı nüfusu gittikçe artmaktadır. 1996 -2006 genel nüfus sayımlarına göre Kuzey Kıbrıs’ta 60 yaş üstü nüfus toplam nüfusun %10’una denk gelirken, 2011 yılında %12 ye çıktığı görülmüştür. 2016 yılında %13’e çıktığı, bu da Kuzey Kıbrıs’ın artık yaşlı bir nüfusa sahip olduğunu göstermektedir. Devlet Planlama Örgütü (DPÖ, 2017)
Yaşlı ile çalışmak ve yaşlıya iyi bakım verebilmek için önce yaşlıların sorunlarının ne olduğunu bilmek gerekmektedir.
YAŞLILIKTA TEMEL DEĞİŞİKLİKLER VE SAĞLIK SORUNLARI: Artan yaş fonksiyonel yetersizlikler için en büyük risk faktörüdür.
Fonksiyonel yetersizlik; fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak 3 boyutu içerir.( ölçen testler aracılığıyla değerlendirilir)
YAŞLILIKTA GÖRÜLEN KRONİK HASTALIKLAR : Kalp damar hastalıkları (kalp krizi, Hipertansiyon), Kanser, Diyabet, KOAH (Kronik Nefes Darlığı: Kronik bronşit, Amfizem, Astım, Bronşektazi), Kas iskelet sistemi bozuklukları (artrit, osteoporoz, kırıklar, parkinson ), Ruhsal bozukluklar (Alzheimer , depresyon ), Görme yetersizlikleri (katarakt, glokom) Prostat hipertrofisi, Over aktif mesane (idrar inkontinansı), Menapoz-Andrapoz,
İnsanlar yaşlandıkça, multimorbidite (aynı anda birden fazla kronik hastalık varlığı) olasılığı daha fazla yükselmektedir. Multimorbidite anlamlı derecede yüksek mortalite, artan sakatlık ve fonksiyonel düşüş ile ilişkili olarak, yaşlılarda sık görülen bir sorundur.
Çoklu hastalığın bulunması, hastalıklar ve kullanılan ilaçlar arasında etkileşime de yol açabilir. Bunun sonucu olarak da çoklu hastalık varlığının yaşam ve ölüm üzerinde, tek tek hastalıkların yapacağı toplam etkiden daha fazla etkisi ortaya çıkmaktadır.
Aynı zamanda multimorbidite, sağlık hizmetlerinin daha fazla kullanılması ve daha yüksek maliyetler ile ilişkilidir
YAŞLILARIN DİĞER SORUNLARI: Ekonomik Sorunlar, Sosyal Sorunlar, Psikolojik Sorunlar, Bakım Sorunları, Yaşlılığa yönelik olumsuz Görüşler , Uygun Olmayan konut Koşulları, Yaşlı İhmali ve İstismarıdır.
YAŞLILAR İÇİN KULLANILAN BAZI SÖZLER
“Bir ayağı çukurda”
“Bunadın sen artık”
“Bundan sonra iyi olsan ne olacak?”
“Ameliyat etmeye değmez!”
“Bunca tedavi boşuna”
“Ahı gitti vahı kaldı”
YAŞLI BAKIMI
Ülkemizde bakıma gereksinim duyan yaşlıların bakımı genellikle aile bireyleri (çocukları) tarafından karşılanmaktadır. (Daha çok da ailedeki kadınlar tarafından)
Çocuklarının yetersiz kaldığı durumlarda ise evde bakıcı, en son çare olarak da kurum bakımına (bakımevleri, huzurevleri) başvurulmaktadır.
Yaşlı bakımı ister aile içinde, ister kurum bakımında yapılsın ortaya çıkan sorunlar yaşlı ile birlikte bakım verenleri de etkilemektedir!!!
Bu yüzden yaşlı sorunları bireysel değil, toplumsal sorunlardır!!!
Yaşlı bakımının sadece yaşlıya bakan bakıcı ile sınırlamak oldukça yanlıştır. Yaşlı bakımı multidisipliner bir ekipten oluşmaktadır ve bir tek bakıcı ile yapılabilecek bir bakım değildir. Bu ekipte ; Geriatri uzmanı, Kardiyoloji veya Dahiliye uzmanı, Hemşire, Diyetisyen, Psikoterapist, Fizik tedavi uzmanı, Farmakolog, Sosyal Hizmet Uzmanı, Hasta Bakıcı olmalıdır.
Kısacası; Bir bina ve içine atılan birkaç yatak ve 20-30 hastaya 2-3 bakıcı ile yaşlı bakım evi kuramazsınız!”
“BAKIMEVLERINI DÜZENLEYEN BIR YASA YOKTUR”
Ülkemizdeki huzurevleri ve bakımevlerini nasıl yorumlarsınız?
Huzurevleri ve yaşlı bakımevleri yaşlıların bir ücret karşılığında kaldığı yerlerdir. Huzurevi; yaşlanmış olmakla birlikte kendi işini kendi görebilecek durumdaki yaşlıların kaldığı, bakımevi; ise yaşlanma nedeniyle günlük hayatını desteksiz geçiremeyecek, bakıma muhtaç kişilerin barındığı yerlerdir.
Dolayısıyla huzurevlerinde tam zamanlı sağlık personeli olması gerekmezken, yaşlı bakımevlerinde çoğunlukla sağlık sorunu yaşayan bakıma muhtaç yaşlıların bulunması yaşlı bakımevlerinde tam zamanlı sağlık personeli olmasını zorunlu kılar. Bu nedenle, yaşlı bakımevlerinin huzurevlerine nazaran yasalarla daha çok kontrol altına alınması ve sık sık denetlenmesi esastır.
Fakat tam tersine Kuzey Kıbrıs’ta sadece huzurevlerini düzenleyen 71/1989 sayılı Huzurevi Yasası vardır. Bakımevlerini düzenleyen bir yasa yoktur.
Bu nedenledir ülkede bakım evi adı altında açılan yerler Bakım verebilecek bir kapasitede değildir. Özel Bakım evlerinin neredeyse hiçbirinde tam zamanlı çalışan sağlık personeli bulunmamaktadır.
KUZEY KIBRIS’TA HUZUREVLERİ VE BAKIMEVLERİ
Devletin Huzurevi ve Bakımevi
Lapta Huzurevi
Bülent Ecevit Rehabilitasyon Merkezi
Kalkanlı Bakımevi
Özel Yaşlı Bakımevleri
Özen Bakımevi
Ayışığı Bakımevi
Halk Vakfı Yaşlı Bakımevi
Meros Yaşlı Bakımevi
Ece Bakımevi
YAŞLI İSTİSMARI VE İHMALİ
Yaşlıların istismarı 1970'li yıllarda ABD toplumun dikkatini çekmiş ve ilk kez yaşlı istismarı, ABD’de 1978 yılında kapalı kapılar ardından çıkıp, aile içi şiddet konusu kapsamında ulusal düzeyde duyurulmuş, 1979 yılında da “özel yaşlı istismarı yasası” oluşturulmuştur . (http:// www. ncemsf, org/pulse/ archive/ a5-2-2.htm; Wolf, 2000)
YAŞLI İSTİSMARI
“Yaşlı bireyin sağlık ve iyilik halini tehdit eden veya zarar veren herhangi bir davranış” olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü’nün Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı; “Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren ya da strese sokan tek ya da tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır.”
Yaşlı istismarı ve ihmali genel olarak 6 şekilde görülmektedir.
- Fiziksel istismar
- Ekonomik istismar
- Cinsel İstismar
- İhmal
- Kendi kendini ihmal
- Psikolojik istismar
- Terk etme
(http://www.oactrees.org/elder: Cyphers, 1999; Wolf, 2000)
YAŞLI İHMALİ
“Bakmakla yükümlü bireylerin ( aile üyeleri, sosyal kurum çalışanları, özel bakıcılar) yaşlının günlük gereksinimlerini karşılamaması, ayrıca fiziksel güçsüzlük, mental hastalık, yetersizlik durumunda gereksinim duyduğu hizmet ve bakımı alamaması ya da yetersiz alması” olarak tanımlanmaktadır.
YAŞLI İSTİSMARI VE İHMALİ
Her toplumda, her kültürde ve her ekonomik düzeyde görülebilen istismar sadece aile içinde ya da genel nüfusta değil, sağlık ve sosyal hizmetlerin verildiği kurumlarda da görülen fiziksel ve psikolojik olarak yaşlıya zarar verme ve ondan faydalanma şeklinde kendini gösteren ciddi toplumsal bir sorundur. (Koştu N. Yaşlı istismarı ve ihmalinin önlenmesinde halk sağlığı hemşiresinin rolü. URL: http://www. ida.gov.tr/ozveri/ov4/ov4yasliistismari.htm. 09 Ocak 2007)
Yaşlı bireyin istismar ve ihmale uğraması yaşamını tehdit eden sonuçlara neden olabilir.
İstismara uğrayan yaşlı bireylerin, kronik hastalıklar gibi yaşamı tehdit eden hastalığı olan ve istismara uğramayan yaşlı bireylerden daha erken öldüklerini gösteren araştırma sonuçları da bu kanıyı desteklemektedir. (Elderly abuse and neglect: in search of solutions. URL: http://www.apa.org/pi/aging/eldabuse. htm. 09 Ocak 2007)
YAŞLI İSTİSMARI İSTATİSTİKLERİ
ABD'de yaşlı istismarına ait ilk istatistiklerin toplandığı 1987 yılından 1994 yılına kadar yaşlı istismar ve ihmali vakalarının %206 arttığı saptan mıştır (117.000'den 241.000'e çıkmıştır).
Yaşlılara yönelik kötü muamele tiplerine baktığımızda:%58.5 ihmal; %15.7 fiziksel istismar; %12.3 ekonomik istismar; %7.3 duygusal istismar; %5.1 diğer; %6 bilinmiyor ve %5 cinsel istismar yer almaktadır.
İstismarı uygulayan kişilerin %52'si kadın, %48'i de erkektir. Yine kurbanların çoğunluğu da kadınlardır (%62.1)
YAŞLI İHMALİNİ GÖSTEREN BELIRTILER ARASINDA;
Yatak yaraları, aşırı zayıflama, kilo kaybı ve gözlerde çökme, dehidratasyon, bireysel hijyenin kötü olması, yatak ya da elbiselerin kirli olması, tedavi edilmeyen mental ya da fiziksel rahatsızlıklar, görünen yaralarını inkar etme ya da fazla açıklama yapma, ilacını almama sayılabilir. (Elderly abuse and neglect: in search of solutions. URL: http://www.apa.org/pi/aging/eldabuse. htm. 09 Ocak 2007)
YAŞLI KIŞIYE BAĞLI ISTISMAR VE IHMAL RISKLERI:
Bağımlılık ve yetersizlik hali,
Kalabalık aile içinde yaşama, statü ve güç kaybı,
Dul veya boşanmış olma,
Yalnız yaşama ve izole olma,
Cazip maddi kaynağının olması,
Mental yetersizlik ve özürlülüğün olması,
İleri yaşlılık ( 70-75 ve üzeri )
İstismar eden kişiden kaynaklanan durumlar:
Stres ile baş edememe,
Depresyon,
Psikolojik ödül olmayışı,
Madde bağımlılığı,
Bakım için gerekli bilgi ve deneyimin olmayışı,
Olağandan fazla sorumluluk alma,
Kötü şartlar altında destek sağlamaya çalışma (maddi)
Yaşlı istismar ve ihmalinde en önemli konu problemin fark edilememesi ya da saptanamamasıdır!!!
İSTİSMAR VE İHMALİN ORTAYA ÇIKMASINDAKİ ENGELLER
İki nedenle olmaktadır:
1-Yaşlı bireyden kaynaklanan engeller:
· Bakıcısı tarafından suçlanacağından korkması,
· Ailesinin davranışından utanma, olayı söylediğinde daha kötü davranılacağından ya da bir kuruma gönderileceğinden korkması,
· Kimsenin kendisine inanmayacağı korkusu,
· Bildireceği bir sistemin olmayışı , Sisteme güvensizlik,
· Yaşanan durumun kendi suçu olduğunu düşünmesi,
· Ailesinde böyle bir problemin olduğunu kabul etmemesi, farkında olmaması ya da nasıl anlatılacağını bilmemesi,
· Ekonomik ya da sosyal olarak bağımsız olmaması,
· Nereden nasıl yardım alınacağını bilmemesi,
2- Sağlık çalışanı/Bakım veren/kurumdan kaynaklanan engeller
· Bakıcısı tarafından suçlanacağından korkması,
· Ailesinin davranışından utanma, olayı söylediğinde daha kötü davranılacağından ya da bir kuruma gönderileceğinden korkması,
· Kimsenin kendisine inanmayacağı korkusu,
· Bildireceği bir sistemin olmayışı , Sisteme güvensizlik,
· Yaşanan durumun kendi suçu olduğunu düşünmesi,
· Ailesinde böyle bir problemin olduğunu kabul etmemesi, farkında olmaması ya da nasıl anlatılacağını bilmemesi,
· Ekonomik ya da sosyal olarak bağımsız olmaması,
· Nereden nasıl yardım alınacağını bilmemesi,
· 2- Sağlık çalışanı/Bakım veren/kurumdan kaynaklanan engeller
Hemşire, doktor, sosyal hizmetler uzmanı gibi sağlık personelinin yaşlı istismarını ortaya çıkarmada hangi soruları soracağını bilmemesi, konu hakkında bilgi eksikliği olması,
· Sağlık personeli/Hasta Bakıcının problemi bildirme ve kaydetmede yetersiz ya da isteksiz olması,
· Değerlendirme ve eyleme geçme de sorumluluk alma ile ilgili tedirginliğin olması,
· Bildirdiği zaman üst kurumlarca çözüm bulunmaması
YAŞLI İHMAL VE İSTISMARININ ÖNLENMESI
Yaşlı istismarı ve ihmalini önlemede;
Sağlık profesyonellerinin farkındalığı, ihmal ve istismar belirtilerini tanıması ve risk gruplarını bilmesi yaşlı bireye yardım etmede son derecede önemlidir.
YAŞLI ISTISMAR VE IHMALINI BELIRLEMEYE VE ÖNLEMEYE ILIŞKIN ÖNERİLER:
1.Yaşlının bakımı sağlayan Huzurevi ve Bakımevleri yasasının günümüz şartlarına uygun hale getirilmesi.
2.İvedilikle Yaşlı İstismar ve ihmal yasası oluşturulması
3. Yaşlılık konusunda politikaların üretilmesi ve bu politikaların yaşama geçirmesinin sağlanması.
4.Toplumun ve özellikle yaşlıya bakım veren sağlık personeli, aile üyelerinin yaşlılık ve sorunları, yaşlı istismarı ve ihmali konusunda bilgilendirilmesi ve medyanın desteğinin de alınması.
5. Yaşlıya sevgi ve saygı bilincinin kazandırılmasında ailelere ve eğitim kurumlarında aktiviteler planlanması.
6. Özellikle istismar ve ihmal yönünden risk taşıyan yaşlı bireylere (Alzheimer, demans gibi mental sorunu olan hastalar gibi) bakım verenlere eğitim, danışmanlık ve sosyal destek hizmetlerinin sağlanması.
7. Yaşlıların parasal güvencesi teminat altına alınması.
8. Yaşlıların topluma aktif katılımının sağlanması
9. Yaşlıların kendilerini geliştirmelerine, sağlıklı yaşlanmalarına ve sağlıklı yaşamlarına olanak sağlayacak hizmetler sunulması ve ortamlar yaratılması
10. Yaşlının evde bakımı ve sosyal etkinliklerinde Belediyelerin katılımının sağlanması ve belediyelere katkı sağlanması
Okuyucularımıza son olarak neler söylemek istersiniz?
Bakıcıyı suçlamak kolay olandır. Önemli olan bulunduğumuz makamlarda sorumluluk alarak multidisipliner bir ekiple yaşlı sorunlarına çözüm üretmektir! Yaşlılık kaçınılmaz süreçlerden biridir. Hepimiz bir gün yaşlanacağız. Sağlıklı ve mutlu bir yaşlılık süreci geçirmek her insanın hakkıdır!
