Çocuklarda Ödül
Herkese merhabalar,
Bugün sizlere çocukların sergilediği davranışlar karşısında verilen ödül konusundan bahsetmek istiyorum.
Ödül, bir davranışın yapılmasını sağlayan haz, keyif veren maddi olanak (para, hediye, çikolata almak) veya bir haktır (gezmeye götürmek, TV seyretmek gibi).
Çocuktan istenen, beklenen davranışı yapması için ilk olarak çocuğa önceden söz verilir. Çocuk beklenilen davranışı yapar ve bu davranış sonucunda ödülü hak eder. Ancak ödül zaman ile çocukta bağımlılık yapar. Çocuk sadece ödül almak için davranışı sergiler, bu davranışı yapması gerektiğine inandığı için değil.
Peki çocuğu ödüllendirirken nelere dikkat etmeliyiz?
Sürekli ödül almaya alışan ve ödülü alışkanlık haline getiren çocuk maddiyatçı olur. Her yaptığı davranışın sonucunda bir karşılık bekler hale gelir. Sevmediği bir yemeği yerken bile ödül alacağını düşünerek yiyebilir.
Zaman geçtikçe verilen ödül değerini yitirir. Dolayısıyla anne baba daha çekici bir ödül bulmaya yeltenir. Daha doğrusu çocuğun beklenilen davranışı yapması için daha çekici ödülü bulmak zorundadırlar. Bu tarz durumlarda ebeveynlerden şu cümleleri duyabiliriz: “Eskiden dersini yapınca bir gofret alırdım ama şimdi gofret işe yaramıyor.” Bu yüzden ödülün küçük çocuklarda ölçülü bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Bunun yanı sıra dikkat edilmesi gereken diğer bir husus; verilen ödül ile birlikte anne babanın çocuğu açık bir dille takdir etmesidir. Çocuğun yaptığı davranışı takdir etmesi, beğenmesi ve bunu dile getirmesi oldukça önemlidir. Bu duruma örnek verecek olursak: “Bugün ben söylemeden derse oturup çalıştığına çok sevindim. O çok beğendiğin kalem kutusunu alacağım. Bundan sonra hep ben söylemeden derse oturacağına güveniyorum”. Çocuğun annesinden takdir, beğeni duyması çocuğun davranışının tekrarlanmasında ödülden daha etkilidir. Bu yüzden ödül başlangıçta ölçülü kullanılmalıdır, davranış devam ettikçe artık yerini takdir ve teşvik edilmeye bırakmalıdır.
Tam bu noktada çocukluğunuzda size söylenen herhangi bir takdir cümlesini hatırlayıp hatırlamadığınızı ve bu durumun size ne hissettirdiğini düşünebilirsiniz?
Bu soruya gelen yanıtlar genellikle takdirin davranışın tekrarlanmasında ne kadar güçlü olduğunu göstermektedir. Gün içerisinde “Bugün ne kadar güzelsin” cümlesi ile karşılaşan kaçımız o gün giydiklerimizi tekrar giymek istemeyiz ki veya “Yemek çok güzel olmuş” cümlesi karşısında gün içerisindeki yorgunluğumuzu bir anda atmayız ki. “Çok iyi başarmışsın seninle gurur duyuyorum” cümlesi hangimizi yüreklendirmez ki.
Bir takdir dolu bakış, bir gülümseme bir günümüzü mutlu kılmaya sizce de yeterli değil midir?
Sonuç olarak evet takdir ve teşvik bir anne babanın çocuğuna verebileceği en güzel ödüldür. Takdir olmadan verilen ödüller karşısında çocuk hangi davranışının sonucunda ödüllendirildiğini bilemez ve bu yüzden ödül eğitsel etkinliğini kaybeder. Bu yüzden bir çocuğu ödüllendirirken bu ödülü neden hak ettiğini açık bir dille ifade etmek ve bu davranışını takdir etmek çok önemlidir.
Bu yazıyı yazarken çok keyif aldığımı belirtmek isterim. Umarım siz de okurken keyif alırsınız.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Hoş çakalın, sağlıcakla kalın…
Psk. Sevdenur Yıldırım
Kaynak: Leyla Navaro
